Już wkrótce pododdziały rozpoznawcze Sił Zbrojnych RP zostaną wyposażone w nowe wysoce mobilne pojazdy zwiadu optoelektronicznego LOTR Kleszcz (Lekki Opancerzony Transporter Rozpoznania) będące bezpośrednimi następcami postsowieckiej konstrukcji początku lat 60-tych kołowych opancerzonych transporterów rozpoznawczo-patrolowych BRDM-2 wraz z ich polską modernizacją M96/M97 Szakal/Żbik eksploatowanych nadal w Wojskach Lądowych RP, w łącznej ilości ok. 200 pojazdów.
Projekt LOTR Kleszcz
Nowy Lekki Opancerzony Transporter Rozpoznawczy Kleszcz (nazywany również nieoficjalnie ŁOTR przez skojarzenie skrótu LOTR) bazuje na fabrycznej platformie AMZ Bóbr 3 opracowanej przez konsorcjum firm: AMZ-Kutno (lidera projektu), Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii z Rembertowa, Wojskowy Instytut Łączności z Zegrza oraz Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia z Zielonki.
28 lutego 2024 r. Agencja Uzbrojenia podpisała, z głównym wykonawcą Spółką AMZ-Kutno, umowę ramową na pozyskanie w latach 2025-2035, łącznie 286 pojazdów LOTR Kleszcz.
14 sierpnia na terenie 1. Brygady Pancernej w Warszawie (Wesoła) podpisano pierwszą z planowanych umów wykonawczych na zakup pilotażowej pierwszej partii 28 pojazdów za kwotę blisko 800 mln zł (obejmującą również pakiet logistyczny i szkoleniowy) z dostawą na lata 2026-2028.
Wozy pierwszej partii stopniowo wypierać będą eksploatowane BRDM-2 w 2 Hrubieszowskim Pułku Rozpoznawczym, 18 Pułku Rozpoznawczym z Białegostoku oraz 9 Pułku Rozpoznawczym z Lidzbarka Warmińskiego, który od ponad dwóch miesięcy użytkuje pierwszy egzemplarz LOTR Kleszcz.
LOTR Kleszcz uzupełniać będzie rodzinę pojazdów pododdziałów rozpoznawczych takich, jak: kołowe LPU Wirus (PDR Żmija), LPR Legwan oraz gąsienicowy BWP Żuk będący specjalistyczną odmianą BWP Borsuk.
Podstawą realizacji projektu LOTR była umowa, pomiędzy konsorcjum firm z liderem AMZ Kutno a Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) z 23 grudnia 2013 r., w ramach konkursu Bezpieczeństwo i Obronność na program pozyskania nowego lekkiego opancerzonego transportera rozpoznawczego wpisującego się w program ORP (Operacyjne Rozpoznanie Patrolowe) będącego częścią Programu Modernizacji Technicznej (PMT) Sił Zbrojnych RP na lata 2013-2022 kontynuowanego w PMT na lata 2021-2022.
Pojazd „Kleszcz” będąc jednym ze składowych programu ORP współgra między innymi z:
- informatycznym systemem pozyskiwania, przesyłania danych „SOWA” współpracującym z systemem ISTAR wykorzystującym inteligentne procesy katalogowania, indeksacji, interakcji procesów, przetwarzania i analiz pozyskanych danych oraz informacji,
- zautomatyzowanym systemem dystrybucji informacji pozyskanych od komponentów dalekiego rozpoznania „PAJĄK”.
Pierwszy prototyp pojazdu został przekazany armii w kwietniu 2021 r. tj. z pięcioletnim opóźnieniem (po dwukrotnym aneksowaniu umowy). Pierwotnie prototypowy wóz miał zostać dostarczony odbiorcy w grudniu 2016 r. Prace nad finalną wersją pojazdu trwały ponad dziesięć lat, w sierpniu 2021 r. pierwszy wóz trafił na testy do 17 Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej.
Charakterystyka LOTR Kleszcz
LOTR Kleszcz / Bóbr 3 jest jednym z projektów serii amfibijnych pojazdów AMZ-Kutno takich jak: Bóbr 1, Wydra, Hipopotam.
Pojazd LOTR Kleszcz bazuje na uniwersalnej platformie Bóbr 3, która w zależności od potrzeb może być wykorzystana jako nośnik specjalistycznego wyposażenia np. następcy transportera rozpoznania skażeń BRDM-2rs jak również nośnika systemów uzbrojenia – następcy przeciwpancernej odmiany BRDM-2 – 9P133 Malutka-P – czy też wozu dowodzenia, pojazdu walki radioelektronicznej.
LOTR Kleszcz jest wyspecjalizowanym wozem przeznaczonym dla pododdziałów rozpoznania wojsk lądowych zapewniającym im możliwość prowadzenia wielospektralnej obserwacji – rekonesansu w każdych warunkach pogodowych (atmosferycznych) o każdej porze dnia i nocy w zakresie temperatur od -30°C do +50°C.
Samonośne nadwozie pojazdu zapewnia ochronę balistyczną zgodną z normą STANAG 4569 na poziomie 2 oraz 2a dla odporności na miny. Ponadto Kleszcz charakteryzuje się odpornością na:
- Ostrzał: pociski kal. 7,62×39 mm przeciwpancerno-zapalające z odległości 30 m.
- Odłamki: odłamki wielkości 20 mm (detonacja odłamkowego pocisku artyleryjskiego kal. 155 mm w odległości 80 m).
- Miny: 6 kg ładunek wybuchowy lub mina przeciwpancerna. Poziom IIa – eksplozja pod dowolnym kołem pojazdu.
Dodatkowe – opcjonalne dopancerzenie pozwala zwiększyć ochronę balistyczną do poziomu 3 / 3a dla min.
- Ostrzał: pociski kal. 7,62×51 mm przeciwpancerne (rdzeń ze spieku węglika wolframu) z odległości 30 m, pociski kal. 7,62×54R mm przeciwpancerno – zapalające z odległości 30 m.
- Odłamki: odłamki wielkości 20 mm (detonacja 155 mm odłamkowego pocisku artyleryjskiego w odległości 60 m).
- Miny: 8 kg ładunek wybuchowy lub mina przeciwpancerna. Poziom IIIa – eksplozja pod dowolnym kołem pojazdu.
Kształt kadłuba pojazdu umożliwia sprawne pokonywanie przeszkód wodnych zapewniając mu jednocześnie zapas wyporności oraz wysoką mobilność w terenie (zjazdy i wyjazdy na brzeg, pokonywanie przeszkód terenowych dzięki kątom natarcia i zejścia +/-40°).
Napęd podczas pływania realizowany jest przez dwa hydrauliczne strugopędniki, dzięki którym pojazd osiąga maksymalną prędkość pływania 7 km/h. Przeprawy możliwe są do prędkości nurtu cieku wodnego do 1,1 m/s.
Kabina pojazdu zapewnia miejsce dla pięcioosobowej załogi (drużyny rozpoznawczej z pełnym wyposażeniem osobistym) oraz specjalistycznego osprzętu, jak również ekwipunku dającego pięciodniową autonomiczność misji. Na pokładzie wozu znajduje się agregat prądotwórczy wraz ze zintegrowanym systemem ogrzewania i klimatyzacji oraz automatyczny system gaśniczy. Dostęp do kabiny umożliwiają dwie pary drzwi oraz trzy stropowe włazy ewakuacyjne.
Gabaryty pojazdu to: 6,9 m długości, 2,5 m szerokości oraz 2,38 m wysokości a jego masa w zależności od stopnia dopancerzenia waha się w granicach od 12 do 14 t. przy dopuszczalnej masie całkowitej DMC równej 15,6 t.
Podwozie pojazdu składa się z dwóch mostów napędowych połączonych z nadwoziem za pomocą niezależnego zawieszenia wszystkich kół zapewniając mu prześwit na poziomie 400 mm. Stały napęd (z możliwością blokady mechanizmów różnicowych) przekazywany jest na wszystkie koła.
Układ jezdny posiada centralny mechanizm pompowania kół z płynną możliwością regulacji ciśnienia. Opony wyposażone są we wkładki typu Run Flat pozwalające na kontynuację jazdy po ich uszkodzeniu, przebiciu.
Power Pack (PP) LOTR to niezawodny, sprawdzony wysokoprężny turbodoładowany 6-cio cylindrowy, rzędowy silnik MTU 6R106TD21 o pojemności 7,2 litra (wykorzystywany również do napędu platformy Jelcz 4×4 442,32) spełniający normę spalania EURO 3.
Silnik generuje moc 240 kW (326 KM) oraz moment obrotowy 1300 Nm, jest on sprzęgnięty z automatyczną skrzynią biegów Allison 3000 SP (Special / Army) o sześciu przełożeniach do jazdy w przód i jednym przełożeniu do jazdy w tył. Czas wymiany całego modułu PP oscyluje w granicy jednej roboczogodziny.
Power Pack pozwala na osiągnięcie przez pojazd na drogach utwardzonych prędkości maksymalnej ok. 120 km/h ograniczonej elektronicznie do 90 km/h. Zasięg pojazdu przy nominalnym (standardowym) zapasie paliwa wynosi 600 km (drogi utwardzone).
Wsparcie ogniowe LOTR Kleszcz zapewnia Zdalnie Sterowany Moduł Uzbrojenia (ZSMU) Protector norweskiej firmy Kongsberg standardowo wyposażony w wielkokalibrowy karabin maszynowy WKM-B kal. 12,7 mm oraz uniwersalny karabin maszynowy UKM 2000 kal. 7,62 mm. ZSMU przeznaczony jest do zwalczania lekko opancerzonych celów lądowych, celów powietrznych oraz siły żywej.
Opcjonalnie moduł ZSMU można wyposażyć (nowość zaprezentowana na MSPO 2024) w 30 mm działko M230 (amunicja 30×113 mm z pociskiem kumulacyjno-odłamkowym LW30 M789 HEDP – High Explosive Dual Purpose) platformy Apache wraz z podwójną wyrzutnią przeciwlotniczych pocisków bardzo krótkiego zasięgu Piorun (zwalczania obiektów latających ze szczególnym uwzględnieniem dronów) oraz UKM 2000 kal. 7,62 mm.
Dzięki armacie napędowej M230 moduł ZSMU bardzo mocno zwiększył swój potencjał w zakresie zwalczania pojazdów opancerzonych oraz umocnień terenowych.
Poza modułem ZSMU ochronę pojazdu (również w paśmie podczerwieni) wspiera zespół granatów dymnych kal. 81 mm (4 zespoły po dwie wyrzutnie granatów) zintegrowanych z systemem ostrzegania o opromieniowaniu wiązką laserową KenBIT SOL-2.
Moduł wsparcia ogniowego wraz z całym osprzętem zabudowanym na stropie pojazdu chroniony jest przed uszkodzeniami mechanicznymi tzw. przecinakiem linowo – kablowym zabudowanym w przedniej części pojazdu nad kabiną kierowcy.
Główne wyposażenie rozpoznania optoelektronicznego zabudowane jest na składanym maszcie wysokości 3,0 m. Maszt umożliwia skrytą obserwację zza przeszkód terenowych znacząco utrudniając wykrycie pojazdu. Na szczycie masztu znajduje się radar do okólnej obserwacji pola walki tureckiej firmy Aselsan oraz platforma z zabudowaną wielospektralną głowicą systemu „Pilar” do wykrywania i kierunkowej lokalizacji źródła ostrzału, wykrywania obecności dronów w locie.
W kolejnej bieżącej modyfikacji platforma „Kleszcz” ma zostać doposażona w zwiadowczy lotniczy moduł dronowy (za sprawą doświadczeń bojowych wojny w Ukrainie) zwiększając jeszcze bardziej jej rekonesansowy potencjał.
Dzięki specjalistycznemu wyposażeniu pojazd LOTR Kleszcz zapewnia pełne spektrum rozpoznania obrazowo – elektronicznego wprowadzając nową jakość w szeregach pododdziałów Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych RP.
Test: Marcin Kaczmarek